logo-ty-newydd

Cofrestrwch ar gyfer ein Cylchlythyr

English
  • Ein Cyrsiau
    • Ein holl gyrsiau
    • Mathau o Gyrsiau
    • Beth i’w ddisgwyl
    • Cymorth Ariannol
    • Llety
  • Ein Bwthyn Encil
    • Cwestiynau Cyffredin
    • Encilion Gostyngedig ym Mwthyn Encil Awduron Nant
  • Tŷ Newydd
    • Hanes
    • Llanystumdwy a’r Ardal leol
    • Cwestiynau Cyffredin
    • Tîm Tŷ Newydd
    • Llogi Tŷ Newydd
  • Oriel
  • Gwneud Gwahaniaeth
    • Blog
    • Prosiectau
    • Tystlythyrau
    • Straeon Llwyddiant
  • Cysylltu
    • Dewch o hyd i ni
  • Ein Cyrsiau
    • Ein holl gyrsiau
    • Mathau o Gyrsiau
    • Beth i’w ddisgwyl
    • Cymorth Ariannol
      • Ysgoloriaeth Lenyddol Ruth Seavers
    • Llety
      • Hygyrchedd
  • Ein Bwthyn Encil
    • Cwestiynau Cyffredin
    • Encilion Gostyngedig ym Mwthyn Encil Awduron Nant
  • Tŷ Newydd
    • Hanes
    • Llanystumdwy a’r Ardal leol
      • David Lloyd George
    • Cwestiynau Cyffredin
    • Tîm Tŷ Newydd
    • Llogi Tŷ Newydd
  • Oriel
  • Gwneud Gwahaniaeth
    • Blog
    • Prosiectau
    • Tystlythyrau
    • Straeon Llwyddiant
  • Cysylltu
    • Dewch o hyd i ni
  • Llun:  © Hawlfraint y Goron: Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru

Hanes

Mae Tŷ Newydd yn adeilad rhestredig Gradd II*, ac fe’i hadeiladwyd yn wreiddiol yn y bymthegfed ganrif fel tŷ ffram bren lle mae’r ystafell fwyta nawr yn sefyll. Roedd yr aelwyd yng nghanol y tŷ ac roedd ystafelloedd atodol i baratoi bwyd a chysgu. Cyfnewidwyd y waliau pren yn hwyrach gan rai cerrig ac ychwanegwyd ail lawr. Mae wal fewnol o’r cyfnod hwn wedi ei ddarganfod yn ddiweddar ar y safle ac wedi ei ail-godi yn yr ystafell lle y byddai wedi sefyll bryd hynny. Mae adroddiadau’r plwyf o’r 16eg ganrif yn datgelu mai Rowland Owen oedd piau’r tŷ.

Cafodd y tŷ ei ailwampio yng nghanol y 1700au gan Robert Williams a’i fab William, a daeth y tŷ tri llawr a’i wyneb Sioraidd a welwch hyd heddiw yn dŷ mwy deniadol ac atyniadol i’r bonedd. Fodd bynnag daeth tro ar lewyrch Tŷ Newydd yn ystod y bedwaredd ganrif ar bymtheg a’r ugeinfed ganrif wrth i ddiffyg atgyweirio gan denantiaid beri i’r tŷ fynd rhwng y cŵn a’r drain. Atgyweiriwyd ac adnewyddwyd y tŷ i gyd yn y 1940au cynnar gan y pensaer enwog Clough Williams-Ellis ar ran y cyn Brif Weinidog David Lloyd George PM.

Yn ystod yr 1980au hwyr, cychwynnodd y perchennog newydd – Sally Baker a’i phartner Elis – ar adfer y tŷ a’r gerddi o’i drawsnewidiad mewn i fflatiau gwyliau yn y 1960au. Drwy gydweithio â Chyngor y Celfyddydau, a gyda chymorth a gwaith caled y bardd Gillian Clarke a’i gŵr David, a hefyd yr awduron Meic Stephens and Robert Minhinnick, lansiodd Sally Tŷ Newydd fel canolfan ysgrifennu cenedlaethol Cymru yn 1990. Blodeuodd Tŷ Newydd yn ystod y 1990au gyda thîm ymroddedig o staff a rhaglen lwyddiannus o ddigwyddiadau yn rhedeg drwy gydol y flwyddyn. Mae nifer o awduron nodedig wedi ymweld â Thy Newydd fel darllenwyr gwadd, tiwtoriaid a chyfranogwyr dros y blynyddoedd yn cynnwys Seamus Heaney, Menna Elfyn, Carol Ann Duffy, Mererid Hopwood ac Owen Sheers.

Gwelwyd adnewyddu pellach yn 2005 gydag adeiladu’r tŷ haul ag addnewyddu nifer o ystafelloedd, yn cynnwys yn Hafoty – adeiladau allanol hynafol y tŷ. Yn 2015 diweddarwyd rhai dodrefn a nodweddion mewnol y tŷ, a comisiynwyd gweithiau artistig newydd diolch i Grant Cyfalaf y Loteri gan Gyngor Celfyddydau Cymru a grantiau pellach gan Sefydliad Teulu Ashley a’r Academi Gymreig.

Gellir darllen ymhellach am Dŷ Newydd a’i hanes, a gweld hen luniau sy’n perthyn i hanes y tŷ ar y paneli yng nhyntedd y tŷ wrth i chi gyrraedd.

Dewislen

Tŷ Newydd
  • Hanes
  • Llanystumdwy a’r Ardal leol
    • David Lloyd George
  • Cwestiynau Cyffredin
  • Tîm Tŷ Newydd
  • Llogi Tŷ Newydd

Ein Cyrsiau

Cwrs Sgriptio
Llu 14 Gorffennaf 2025 - Gwe 18 Gorffennaf 2025
Tiwtoriaid / Chris Thorpe, Rachel Mars
Darllenydd Gwadd / Suzie Miller (Digidol)
Gweld Manylion
Ysgrifennu Ffuglen i Oedolion Ifanc: O syniad cychwynnol i ddrafft gorffenedig
Llu 21 Gorffennaf 2025 - Gwe 25 Gorffennaf 2025
Tiwtoriaid / Danielle Jawando, Emma Smith-Barton
Darllenydd Gwadd / Simon James Green (Digidol)
Gweld Manylion
Golygu a Chyflwyno eich cerddi gyda Golygyddion Seren
Llu 28 Gorffennaf 2025 - Gwe 1 Awst 2025
Tiwtoriaid / Zoë Brigley, Rhian Edwards
Darllenydd Gwadd / Bethany Handley (Digidol)
Gweld Manylion

logo-literature-wales

logo-ty-newydd

icon-social-facebook  icon-social-twitter  icon-social-instagram  icon-social-flickr

icon-social-facebook  icon-social-twitter  icon-social-instagram  icon-social-flickr

© Llenyddiaeth Cymru
  • Fy Nghyfrif
  • Telerau ac Amodau Archebu
  • Telerau ac Amodau Llenyddiaeth Cymru
  • Hysbysiad Preifatrwydd GDPR
  • Polisi Cwcis
  • Sitemap
  • Cynaladwyedd
  • Llenyddiaeth Cymru
Tŷ Newydd, Llanystumdwy, Cricieth, Gwynedd, LL52 0LW. 01766 522 811 / tynewydd@llenyddiaethcymru.org

gov-logo

arts-logo